آیا شما هم از آن دسته افردی هستید که گمان می‌کنید نور خورشید برای پوستتان مفید است؟ یا برای اینکه رنگ پوست‌تان برنزه بشود، بدون رعایت نکات ایمنی، به قصد آفتاب‌گرفتن به بیرون می‌روید؟ آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که برخی از لکه‌های آزاردهنده روی صورتتان ممکن است به خاطر آفتاب باشد؟ اگر تا به حال به این مسائل توجه نداشته‌اید، با ما همراه شوید تا با پیامدهای زیانبار آفتاب روی پوست و همچنین با راهکارهای درمان پیری زودهنگام پوست صورت و بدن آشنا شوید.

نور خورشید به پوست شما آسیب می‌رساند

بیشتر مردم فکر می‌کنند، چین و چروک یا لکه‌های پوستی نتیجه طبیعی افزایش سن و پیری پوست است.  نه اینکه این تصور اشتباه باشد! اما باید بدانید که عامل اصلی این لکه‌های آزاردهنده به خصوص در میان‌سالی، نور خورشید و پرتوهای زیانبار آن است. پیری ناشی از نور خورشید (photoaging)، مسئول 90 درصد از تغییرات پوستی شما است.

شما به طور مداوم در معرض تابش نور آفتاب قرار دارید و اثرات مخرب آن، سلامتی پوست شما را تهدید می‌کند. شاید نتوانید تغییرات ناشی از افزایش سن بر پوست را کنترل کنید، اما می‌توانید به راحتی این فرآیند را کند کنید.

پیامدهای مضر نور آفتاب در کنار افزایش سن، روند پیری پوست را شتاب می‌بخشد. چروک زیر چشم، خط اخم، خط لبخند و در مجموع چروک صورت در جوانی، قطعاً مطلوب هیچ کس نیست.

رمز و راز جوان ماندن پوست

پوست از سه لایه اصلی تشکیل شده است: لایه بیرونی یا اپیدرم، لایه میانی یا درم و لایه زیرین یا هیپودرم. لایه میانی، یا درم، حاوی عناصری همچون کلاژن، الاستین، و سایر رشته‌هایی است که از ساختار پوست محافظت می‌کنند و نقش مهمی در حفظ لطافت، شادابی، و جوانی پوست ایفا می‌کنند. متأسفانه، این عناصر کلیدی بسیار آسیب‌پذیرند و در برابر پرتوهای فرابنفش خورشید، ضعیف می‌شوند. بنابراین، مراقبت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از نور آفتاب، اساسی‌ترین راه برای حفظ جوانی و سلامت پوست است.

اشعه‌های مضرر برای پوست

اشعه‌های فرابنفش خورشید، وقتی به پوست شما می‌رسند، به DNA یا ماده حیاتی سلول‌های لایه‌ درم پوست صدمه می‌زنند. این سلول‌ها برای محافظت از خود، با تولید رنگدانه‌هایی به نام ملانین در لایه اپیدرم، سعی می‌کنند از آسیب بیش‌تر جلوگیری کنند. این رنگدانه‌ها باعث برنزه شدن پوست می‌شوند، اما واقعیت این است که این برنزه شدن نشان‌دهنده زیبایی نیست؛ بلکه نشان‌دهنده فرآیندی است که پوست برای جلوگیری از نفوذ بیش‌تر اشعه‌های مضر در حال تقلا است.

اشعه‌های UVA و UVB

اشعه‌های UVA و UVB مسئول اصلی آسیب به پوست محسوب می‌شوند. این دو نوع اشعه فرابنفش، که به سطح زمین می‌رسند، شامل طول موج‌های مختلفی هستند. هرچه طول موج اشعه بلندتر باشد، شدت نفوذ آن بیشتر است اما انرژی آن کمتر؛ در عوض، اشعه با طول موج کوتاهتر، انرژی بیشتر و شدت نفوذ کمتری دارد. اشعه UVB دارای طول موج کوتاهتری نسبت به UVA است؛ بنابراین، با انرژی بالای خود، سطح پوست را سوزانده ولی به لایه‌های زیرین کمتری نفوذ می‌کند. به همین دلیل، UVB به عنوان عامل اصلی سوختگی ناشی از آفتاب شناخته می‌شود.

UVA با طول موج بلندتر، به طور واضحی سوختگی روی سطح پوست ایجاد نمی‌کند؛ اما به لایه‌های عمقی‌تر پوست نفوذ می‌کند و عامل اصلی پیری پوست به‌شمار می‌رود. این نوع اشعه باعث آسیب به الیاف کلاژن در لایه درم و تولید الاستین غیرطبیعی می‌شود. افزایش نامعمول الاستین نیز باعث تولید آنزیم متالوپروتئیناز می‌شود تا کلاژن‌های آسیب‌دیده را بازسازی کند.

به غیر از این، این اشعه می‌تواند باعث تخریب بافت کلاژن شود که منجر به بازسازی نامناسب پوست و ایجاد چین و چروک‌ می‌شود. اگر پوست به طور مداوم در معرض UVA  قرار بگیرد، در نهایت به کمبود کلاژن و خشکی پوست منتهی می‌شود و پوستی که در آخر باقی می‌ماند، چرب‌تر و سفت‌تر خواهد بود. نکته مهم بعدی این‌که بر اساس یک مطالعه تحقیقاتی انجام‌شده در سال 2014، حتی سایر اشعه‌های خورشیدی غیر از فرابنفش نیز نقشی دستی در آتش پیری پوست دارند و باید در طراحی برنامه‌های مراقبت از پوست، به آنها توجه بیشتری شود.

چین و چروک و لک‌پوستی: نشانه‌های پوست آسیب‌دیده

چین و چروک و لکه های پوستی، از نشانه های پوست آسیب دیده هستند. نوع آسیب ناشی از تابش نور آفتاب، بسته به شرایط هر فرد متفاوت است. یکی از شایع ترین مشخصه‌های پیری زودرس پوست در اثر اشعه خورشید، ملاسما یا لک پوستی است که در آن لکه‌های قهوه ای رنگ، گاهی نیز خاکستری یا تیره روی پوست بدن و به ویژه صورت ایجاد می‌شود. مناطق متداول بروز این لکه‌ها شامل گونه‌ها، برآمدگی بینی، پیشانی، چانه و لب بالا است.

کراتوز اکتینیک یا کراتوز خورشیدی، شکل دیگری از آسیب پوست ناشی از نور آفتاب است که مستقیماً با تابش خورشید بر پوست ارتباط دارد و می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. تغییرات بافتی پوست، باعث ایجاد خطوط عمیق، سفت شدن و در نهایت چرمی شدن آن می‌شود و صافی، یکنواختی و شفافیت سطح پوست را از بین برده و پوست را چروک، تیره و کدر می‌کند. کک و مک هایی که در کودکی شاید جذاب و دوست داشتنی به نظر می رسیدند، در واقع هشدارهایی هستند که نشان می دهند پوست شما در مقابل تابش مستقیم نور خورشید آسیب پذیر‌تر است.

همچنین رگ‌های خونی شکسته شده که به صورت قرمزی یا لکه روی بینی، گونه یا گردن وجود دارند و ممکن است شبیه آفتاب سوختگی خفیف باشند، نشانه دیگری از اثرات مضر نور آفتاب بر پوست هستند.

نور صفحه نمایش تلفن

تحقیقات نشان می‌دهد در حالی که 90 درصد از آسیب‌های وارد شده به پوست از نور خورشید ناشی می‌شود، حدود 10 درصد نیز توسط نور مرئی پرانرژی (HEV) و پرتوهای فروسرخ ایجاد می‌گردد. HEV از خورشید و دستگاه‌های الکترونیکی مانند تلفن همراه یا کامپیوتر منتشر می‌شود و قابل رویت با چشم است. پرتوهای فروسرخ را نمی‌توانید ببینید، اما می‌توانید گرمای آن را احساس کنید؛ مثلاً در مایکروویو. این دو نوع پرتو باعث سرطان پوست نمی‌شوند، اما موجب تخریب کلاژن و کاهش قابلیت ارتجاعی و انعطاف‌پذیری پوست می‌گردند.

درمان پیری زودرس

اگر شما نیز برخی از علائم مربوط به پیری زودهنگام پوست را دارید، باید برای جلوگیری از پیامدهای مضر نور خورشید در پوست خود، علاوه بر استفاده از کرم ‌های ضدآفتاب‌، از محصولات مراقبتی که به منظور ترمیم و بازسازی آسیب‌های ناشی از اشعه‌های خورشیدی طراحی شده‌اند نیز بهره ببرید.

این محصولات به درمان آفتاب‌سوختگی و از بین بردن لکه‌های صورت کمک می‌کنند. سرم‌های پوستی حاوی ویتامین C و E و چای سبز، نیز دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که بافت پوست را ثبات می‌بخشند و در پیشگیری از ایجاد چروک‌های جدید، جوان‌سازی پوست صورت و روشن شدن لکه‌ها و نقاط تیره پوست مؤثرند.